Jakie środki smarne powinno stosować się w przemyśle spożywczym?

Produkcja żywności odbywa się z użyciem zaawansowanych technologicznie maszyn, które jak każde inne muszą być w odpowiednim stopniu smarowane, aby nie dochodziło do ich zatarcia lub innych uszkodzeń mechanicznych. Jednakże biorąc pod uwagę fakt, że produkowane artykuły będą przeznaczone do spożycia, stosowane środki smarne muszą pozostać bez wpływu na ich smak oraz nie mogą powodować zanieczyszczenia ich substancjami szkodliwymi dla zdrowia.

Normy dla środków smarnych stosowanych w przemyśle spożywczym

Jako że oleje smarowe wykorzystywane w przemyśle spożywczym mogą mieć pośredni lub bezpośredni kontakt z żywnością, należy stosować wyłącznie takie smary i oleje, które gwarantują, że żywność pozostanie zdrowa i bezpieczna dla konsumentów. W Polsce normy dla olejów smarowych do maszyn wykorzystywanych w przemyśle spożywczym wyznacza Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny. Natomiast normy dla rynku międzynarodowego ustalane są NSF International.

Czym muszą charakteryzować się oleje smarowe dla przemysłu spożywczego?

Amerykański Instytut Food and Drug Administration (FDA) określił, że środki smarne wykorzystywane w przemyśle spożywczym muszą:

• zachować obojętność smakową i zapachową, aby nie wpływać na smak i aromat produktów spożywczych
• zachować obojętność fizjologiczną, co oznacza, że mogą mieć bezpośredni kontakt z żywnością
• zachować obojętność dla żywności, dzięki czemu nie wpłyną na jakość produktów spożywczych
• być odporne na środki dezynfekcyjne i czyszczące

Smary do maszyn w przemyśle spożywczym – klasyfikacja

Oznaczenia smarów do przemysłu spożywczego dotyczą stopnia, w jakim mają one w czasie produkcji kontakt z produktami. W tym kontekście wyróżnia się następujące rodzaje klas środków smarnych do spożywki.

• NSF H1 – są to smary, które mogą być wykorzystywane, kiedy istnieje ryzyko jedynie incydentalnego kontaktu z żywnością. W ich składzie dopuszczona jest obecność jednego lub kilku olejów bazowych, a także zagęszczaczy oraz innych dodatków. Przy incydentalnym kontakcie z żywnością nie mają bowiem one wpływu na smak produktów spożywczych oraz ich bezpieczne spożycie przez konsumentów.
• NSF H2 – są to środki dopuszczone jedynie do części maszyn, które nie mają żadnego kontaktu z żywnością. Są to standardowe środki smarne bez określonej grupy dopuszczalnych składników.
• NSF H3 – grupa smarów przeznaczonych do konserwacji tych części maszyn produkcyjnych, w których dochodzi do ich bezpośredniego kontaktu z żywnością. Charakteryzują się rozpuszczalnością oraz jadalnością.

Jaką ochronę powinny stanowić smary do maszyn wykorzystywanych przy produkcji żywności?

Opracowanie składu środków smarnych do przemysłu spożywczego jest o tyle trudne, że przy konieczności zachowania neutralności względem produktów przeznaczonych do jedzenia konieczne jest też utrzymanie ich właściwości ochronnych dla maszyn. Dlatego też muszą chronić poszczególne elementy tych urządzeń przed korozją, tarciem mechanicznym, wysokimi temperaturami czy środkami czyszczącymi oraz samym działaniem żywności (która może mieć np. odczyn kwasowy).

W tym kontekście warto zwrócić uwagę na smary i oleje Petro Canada Purity. Wykonane zostały z najwyższej czystości olejów bazowych (99,9%). Charakteryzują się one dobrą płynnością w niskich temperaturach, a także wysoką odpornością na temperatury wysokie. Ponadto wykazują bardzo dobrą odporność na utlenianie, co ma istotne znaczenie dla zapobiegania korozji. Pewna grupa produktów zapobiega też rozwojowi bakterii.